De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) richt zich, naar aanleiding van Eindhoven, in zijn aanbevelingen op partijen die vanuit een verbindende en aanjagende rol weer andere partijen in de bouw kunnen bewegen tot verandering. De Raad stelt dat het cruciaal is dat de aanbevelingen sectorbreed worden opgepakt. De bouwsector is nu aan zet.
De eerste aanbeveling gaat over de Governance Code Veiligheid in de Bouw. Deze code moet beter en minder vrijblijvend. De Raad geeft aan dat deelnemers nadrukkelijk verantwoording af moeten leggen over de naleving ervan.
De gedragscode is gebaseerd op kernwaarden om de veiligheidscultuur en het veiligheidsgedrag te verbeteren. In de code zijn de verantwoordelijkheden beschreven. Dit gaat over de zorg, integriteit, betrouwbaarheid, professionaliteit, kwaliteit, het toezien op het naleven van afspraken en het aanspreken van mensen op onveilig gedrag.
De code heeft geen elementen van toezicht en handhaving met sancties bij niet nakoming. Op dat punt, hoe zorg je er voor dat mensen zich er aan houden, zit dan ook de uitdaging. Bij een geldende regeling en contractuele afspraken is het gebruikelijk dat je helder bent over consequenties als je de afspraken aan je laars lapt. Daar voorziet de code niet in. Deze vorm van zelfregulering heeft uiteraard voor- en nadelen. Het grootste nadeel is de beperkte afdwingbaarheid, het ontbreken van toezicht en handhaving, het is te vrijblijvend.
Kijken we naar het incident Eindhoven dan heeft het feit dat bouwvakkers voor langere tijd in een onveilige situatie hebben gewerkt, voor BAM, of een andere partij, gebaseerd op de gedragscode, geen consequenties.
Aanbeveling twee richt zich op betere afspraken over verantwoordelijkheidsverdeling en coördinatie. Dit ligt volgens de OvV op de weg van het Opdrachtgeversforum en Bouwend Nederland.
Voor deze partijen ligt de uitdaging in het organiseren van het vereiste detailniveau in contractuele afspraken en de afstemming. Het betreft naar mijn mening de klassieke drie-eenheid van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden waarbij je, net als bij de gedragscode, zaken zo moet organiseren dat je op kunt treden bij niet nakoming. Ook hiervoor is door de OvV aangegeven dat moet worden onderzocht hoe een en ander verplicht kan worden gesteld, en hoe het met consequenties zit voor wie zich er niet aan conformeert.
Aanbeveling drie richt zich op de constructeurs. “Communiceer actief over de lessen uit dit onderzoek en over hoe constructeurs als professionals geacht worden te handelen in het voorkomen van een instorting als deze, en verken de mogelijkheden tot het opstellen van een gedragscode.” Het is een open deur, leer van incidenten en ga ook maar eens nadenken over meer zelfregulering.
Samenvattend is de opdracht van de OvV: “Regel het zelf als bouw beter en haal wat je regelt uit de sfeer van vrijblijvendheid.”
Ben je de vrijblijvendheid voorbij dan kom je op dat enge woord: verplichting.
Voor verplichtingen geldt uiteraard dat die enkel zin hebben als je er ook consequenties aan verbindt.
Dit betekent dat toezicht en handhaving onderdeel van betere zelfregulering binnen de bouw moeten worden.
Voor alle duidelijkheid, dit betreft niet het overheidstoezicht en de handhaving op het voldoen aan de bouwvoorschriften. Dat is weer een ander hoofdstuk.
Over een jaar gaat de minister met stakeholders rond de tafel om de vorderingen te bespreken.
Een toepasselijke spreuk in dit kader is wellicht die van Pippi Langkous: “Ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk dat ik het wel kan.”
Aan de slag ermee!
Bekijk het volledige dossier Eindhoven op de site van de OvV.
Pieter Plass