dossier private kwaliteitsborging
Bestelt u bij Zalando een paar schoenen dan kunt u deze bij het openen van de doos even controleren, is dit wat ik heb besteld en ziet het goed uit? Prima, dan houd ik mijn nieuwe stappers en klaar.
Bij een bouwwerk is het toch iets anders. Het is een maatwerkproces van verwachting naar resultaat. U kunt zelf niet bij oplevering bepalen of een bouwwerk voldoet. Op dat moment kunt u alleen oordelen over wat u waarneemt, helaas. Het is een vorm van controle maar wel eentje met veel beperkingen: de controle of wordt geleverd wat is afgesproken en het vaststellen van eventuele gebreken die op dat moment zichtbaar zijn. Verder gaat het in principe niet. U weet niet of alles wat u niet kunt zien wel voldoet. Ook relevant voor een beoordeling van technische aspecten is natuurlijk de vereiste deskundigheid. Die heeft u waarschijnlijk zelf niet.
De gemeente controleert in bepaalde mate of een bouwwerk aan de voorschriften voldoet. Dit is echter geen garantie dat hier ook aan wordt voldaan en het zegt niets over het voldoen aan de contractuele afspraken.
De moeilijkheid is dat er bij het aangaan van een contract in de bouw nog geen product is. Je moet afspraken maken over je verwachting, een bouwresultaat. Het contract, bestek en tekeningen, toepasselijke voorwaarden en regelingen zijn middelen om het goed te organiseren.
Het vertrouwen dat hier aan wordt voldaan is gebaseerd op de mate en invulling van controle: wat kan en wordt er op welke manier, door wie, gecontroleerd om aantoonbaar te maken dat er een bouwwerk wordt geleverd zoals afgesproken en het ook aan de voorschriften voldoet? Wantrouwen wordt gevoed door geen of beperkte mogelijkheid van controle. Vertrouwen ontstaat wanneer er de mogelijkheid is voor controle. Vertrouwen wordt versterkt als controles ook aantoonbaar en transparant worden uitgevoerd en de uitkomst overeenkomt met de verwachtingen. In dit rijtje is onafhankelijke controle de meest optimale vorm.
Controle moet op alle niveaus worden verankerd. Iedere partij heeft hier een eigen verantwoordelijkheid in en dient structureel te waken over ‘het voldoen’ met eigen controle. Er is dan ook niet één partij die alles gaat controleren.
Je moet vraagtekens plaatsen bij werkwijzen die niet transparant zijn. Ontbreekt transparantie dan roept dit vragen op. Waarom is die transparantie er niet? Wat mag niet worden gezien? Waarom zo geheimzinnig?
Verzekeringen en garanties geven ons een bepaalde mate van vertrouwen. Hier is echter niet mee geregeld dat fouten en gebreken worden voorkomen! Dergelijke producten regelen iets op het moment dat een gebrek wordt geconstateerd. Dat is dus achteraf. Bij het bouwen met garantie kunnen er nog steeds gebreken zijn, gebreken die eventueel t.z.t. worden opgemerkt maar ook gebreken die onopgemerkt blijven. Het is natuurlijk fijn dat u dan aanspraak kunt maken op een verzekering of garantie maar hoe zit het met alles wat niet wordt geconstateerd?
Vergelijkbaar is het met certificering. Wat zegt certificering nu feitelijk over de mate van controle op onderdelen in relatie tot de samenhang, het totaal? Een gecertificeerd product moet correct worden verwerkt, op de juiste wijze worden toegepast in samenhang met alle overige producten. De aantoonbare controle, het meten, controleren gebaseerd op standaarden, grenswaarden, de bepaalde kwaliteit, het gedefinieerde resultaat is nu eenmaal cruciaal. Bij BREEAM werken gebeurt dit. In veel andere gevallen ontbreekt de vereiste samenhang in controle, aantoonbaarheid en transparantie.
Er is een belang om tijdens de uitvoering, met onafhankelijke controle, dus niet gekoppeld aan de achteraf-constateer-verzekering, te waken over het voldoen aan contract en voorschriften. Dit voorkomt niet alleen verrassingen bij de oplevering, hiermee is aantoonbaar dat hetgeen niet meer kan worden waargenomen ook in orde is en alles ligt ook nog eens keurig vast in een bouwdossier.
De beoogde wet Kwaliteitsborging voor het bouwen gaat daar wel iets in verbeteren. Een kwaliteitsborger gaat straks waken over het voldoen aan de voorschriften. Dit zegt echter nog niets over het voldoen aan het contract. Ook is het de bedoeling de aansprakelijkheid van de bouwer aan te scherpen. De bouwer is straks aansprakelijk voor gebreken na oplevering, behoudens als hij kan aantonen dat het niet aan hem ligt. Mooi, maar dat zegt op zichzelf nog helemaal niets. De bouwer hoeft wettelijk niet bij oplevering aan te tonen dat het werk voldoet. Dat hoeft hij nu niet maar ook straks, onder de beoogde wet, niet. Wilt u dat de bouwer wel aantoonbaar maakt dat het werk voldoet dan moet u dit contractueel afspreken en met externe onafhankelijke controle laten toetsen.
Pieter Plass