dossier private kwaliteitsborging
Als automobilist hoeft u niet bij een instantie te laten zien dat u de verkeersregels naleeft. Het werkt andersom, de politie controleert en overtreders worden op de bon geslingerd. Voor het beroepsvervoer zijn er daarentegen wel een aantal zaken geregeld om meer en beter te kunnen controleren op regels. Zo is er bij vrachtwagens de tachograaf die rij- en rusttijden vastlegt, bij taxi’s wordt ook iedere rit geregistreerd. Dergelijke systemen helpen bij controle en naleving. De eigen verantwoordelijkheid is gekoppeld aan de verplichting van aantoonbaar de regels naleven.
Binnen de bouw is er geen wettelijke verplichting die voorziet in het aantoonbaar naleven van de bouwvoorschriften. De bouw functioneert wat dat betreft nog op het niveau van de automobilist, niet beroepsvervoer. De gemeente controleert of bouwwerken keurig aan de regels voldoen. Dat wordt binnenkort echter anders. Er komt een nieuwe wet, de wet Kwaliteitsborging voor het bouwen. Deze wet regelt dat private partijen bouwers gaan controleren op naleving van de bouwvoorschriften. Dat is overigens het enige wat die wet gaat regelen. Bouwers hebben nog steeds geen wettelijke verplichting om aantoonbaar te maken dat hun product aan de bouwvoorschriften voldoet.
Voor bouwers verandert er wel iets. Dit betreft de aansprakelijkheid voor gebreken. Bouwers blijven straks (langer) aansprakelijk voor toerekenbare gebreken. Hiervoor wordt het Burgerlijk Wetboek aangepast. Deze aanpassing moet bouwers aanzetten om zelf te gaan regelen dat bouwwerken aantoonbaar voldoen. De gewijzigde aansprakelijkheid is niet gebaseerd op een verplichting. Doet de bouwer niets aan kwaliteitsborging dan is dat wettelijk ook prima.
Bouwend Nederland zet vraagtekens bij het nieuwe stelsel en het effect van de wet. Letterlijk: krijgen we straks ”Echt kwaliteit of papieren zekerheid?”. Hieruit blijkt dat de bouwers het leveren van aantoonbare kwaliteit nog niet als hun eigen verantwoordelijkheid zien, daar gaat de externe controleur over. Wie weet, misschien komt die verantwoordelijkheid nog. Als straks duidelijk is wat de wet precies regelt acht ik de kans echter klein dat bouwers voor zichzelf opeens een andere verantwoordelijkheid gaan bedenken. Er is geen automobilist die zelf een snelheidsbegrenzer in zijn auto laat bouwen en gebaseerd op gps tracking zijn ritten gaat registreren, wat, waar, wanneer, hoe hard, om vervolgens bij de politie op de koffie te gaan om dit vol trots even te laten controleren.
Bij een bouwwerk verdwijnt stukje bij beetje meer dan 95% van wat je kunt en feitelijk zou moeten controleren uit het zicht. Het nieuwe stelsel kan niet regelen dat alles door een onafhankelijke kwaliteitsborger wordt gezien en gecontroleerd. Alleen als de verantwoordelijkheid van bouwer en controleur op elkaar aansluiten kom je tot het best haalbare. Verantwoordelijkheid werkt alleen met taken en plichten. Dat is vooralsnog niet door de wetgever bedacht. De bouwer heeft geen nieuwe of gewijzigde taken en plichten.
Met een paar regels tekst in een wet is te regelen dat bouwers in de eerste plaats zelf aantoonbaar moeten maken dat bouwwerken voldoen. Hiermee krijgt verantwoordelijkheid inhoud en is controle een stuk eenvoudiger. Deze benadering wordt echter niet gevolgd.
Dan is en blijft het toch zoals met de automobilist: een keurig georganiseerd kat en muisspel.
Pieter Plass
Lees ook “Huidige aansprakelijkheid in de bouw is omgekeerde wereld” van Jurriën Deckers in Aedes magazine.
Toepasselijke quotes:
- Hoop is geen strategie.
- Hoop is (vaak) uitgestelde teleurstelling.
- Iedereen wist dat het niet kon. Totdat er iemand kwam die dat niet wist.